BAĞDAŞIKLIK İLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUĞU (ANLAMSAL)
Bağdaşıklık: Sözcüklerin anlam açısından birbirine bağlı olmasına denir.
- Gereksiz Sözcük / Ek Kullanımı
- Sözcüklerin Yanlış Anlamda Kullanılması
- Sözcüğün Yapısındaki Yanlışlık
- Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
- Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması
- Deyim Ve Atasözü Yanlışları
- Gereksiz Yardımcı Eylem Kullanımı
- Mantık Ve Sıralama Hatası
- Karşılaştırma Hataları
- Noktalama Eksikliği
BAĞLAŞIKLIK İLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUĞU (YAPISAL)
Bağlaşıklık: Sözcüklerin dil bilgisi kurallarına göre bir araya getirilmesine denir.
- Özne Eksikliği
- Yüklem Eksikliği
- Özne – Yüklem Uyumsuzluğu
- Nesne Eksikliği
- Dolaylı Tümleç Eksikliği
- Zarf Tümleci Eksikliği
- Edat Tümleci Eksikliği
- Ek Fiil Eksikliği
- Fiilimsi Eksikliği
- Yardımcı Eylem Eksikliği
- Çatı Uyumsuzluğu
- Tamlama Yanlışlığı
- Eklerle İlgili Yanlışlıklar
- GEREKSİZ SÖZCÜK / EK KULLANIMI
Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında bir daralma veya bozulmaya yol açmayan
sözler ya da ekler gereksizdir. Böyle cümleler duruluk ilkesine de aykırıdır.
✓ Aynı anlama gelen sözcüklerin cümlede kullanılması
Odadaki herkesin görüp şahit olduğu olayı sen çarpıtarak anlatıyorsun.
Bundan böyle derslerimizi internet üzerinden yapacağız artık.
✓ Cümlede bir sözcüğe eklenen edatın anlamının başka bir sözcükte yer alması
Köye yalnız gitmeye çekindiği için kardeşiyle birlikte gitmişti.
Hayvanat bahçesine babamla birlikte gitti.
✓ Cümle içerisinde anlamı bulunan bir sözün cümlede kullanılması
Üyelerden biri toplantıda başkanın kulağına alçak sesle bir şeyler fısıldadı.
Yazar bu romanıyla okurlarına beklenmedik bir sürpriz yaptı.
İnternetten sipariş ettiğiniz ürünü on beş gün içinde geri iade edebilirsiniz.
✓ Aynı anlamı veren ek ile sözcüğün bir arada kullanılması
Beni terk etmesinin nedeni, çalıştığım iş ortamını sevmemiş olmasındandır.
Trafiğe takıldığından dolayı bugün işe yarım saat geç kalmış.
Anlamını merak ettiğiniz kelime Türkçeye Farsça dilinden girmiş.
- SÖZCÜKLERİN YANLIŞ ANLAMDA KULLANILMASI
Bir sözcüğün anlamına uygun kullanılmaması, başka bir sözcük yerine kullanılması
veya anlamı karıştırılan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması anlatım bozukluğuna
neden olur.
Dergilere şiirlerini gönderen genç sanatçıları azımsaman doğru değil.
Takımımıza yeni katılan bu oyuncu ilk gün çekimser tavırlarıyla dikkat çekti.
Bu iki koltuk arasında kalite bakımından hiçbir ayrıcalık yoktur.
Çam fidanlarını bahçenin çevresine ektiler.
Genç sanatçı, 10 Temmuz 1964 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiş.
Dört saatlik toplantı sürecinin ilk yarım saati yeni üyelerle tanışmakla geçti.
Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar durgundu.
Azımsamak: Sayıca yeterli bulmamak
Küçümsemek: Basit, bayağı görmek
Dikmek: Bitkiyi toprağa yerleştirmek
Ekmek: Tohumu toprağın altına gömmek
Etken: Etki eden şey, faktör
Etki: Tesir
Etkin: Etkili, faal, dinamik, işleyen
Fiyat: Alım satımdaki parasal karşılık, eder
Ücret: İş gücünün emeği karşılığı para, mal
Karşılık: Bir davranışın karşı tarafta gerektirdiği davranış
Karşın: Gerekenin tersine, rağmen
Karşıt: Zıt, nitelikleri birbirine aykırı
olay: meydana gelen vaka
olgu: olayların genellenmesi
anlamak: kavramak
algılamak: sezmek, bilincine varmak
asgari: en az
azami: en fazla
ayrım: fark
ayrıntı: detay
ayrıcalık: imtiyaz
çekimser: kararsız
çekingen: utangaç,
çekinik: baskın olmayan
yetkili: yetkisi olan kişi, görevli
yetkin: işinde uzman
kutlamak: özel günler için eğlence tertiplemek
anmak: bir kişi yada durumu hatırlatmak, yad etmek
görev: yapılması gereken iş
yetki: kişiye tanınan etki alanı
ibret: olumsuzluklardan çıkarılacak sonuç
ders: her tür durumdan çıkarılacak sonuç
iddia etme: iddia ortaya atmak
savunmak: iddiaya, saldırıya cevap vermek
sayesinde: olumlu durumun sebebi
yüzünden: olumsuzluğun sebebi
yayım: (gazete ,dergi, tv vs için) basılıp yayılma işi
yayın: yayımlanan şey (gazetenin, derginin kendisi)
- SÖZCÜĞÜN YAPISINDAKİ YANLIŞLIK
Bir sözcük dil bilgisi kurallarına aykırı türetilirse anlatım bozukluğuna neden olur. Bu tür
sözcüklerin bulunduğu cümleler akıcılık ilkesiyle ters düşer.
Kardeşim yıllardır berbercilik yapar.
Tartışılan tasarıya kalındığı yerden bugün devam edilecek.
Pazarda her şeyi pahalılandırmışlar.
- SÖZCÜĞÜN YANLIŞ YERDE KULLANILMASI
Bir sözcüğün bulunması gereken yerden başla bir yerde bulunması cümleden anlatım
bozukluğuna neden olur. Cümlede anlam karışıklığı da meydana gelir.
Herkes izinsiz toplantıya katılan adama baktı.
Fırsat buldukça hastanede yatan babaannemi ziyaret ettim.
Annemin uzun zamandır yaptığı yemeklerden yememiştim.
- ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZLERİN BİR ARADA KULLANILMASI
Bir cümlede sözcüklerin birbiriyle çelişmesi ya da birbirinin tersini ifade edecek şekilde
kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Onunla görüşmeyeli aşağı yukarı tam beş yıl olmuştu.
Mektupta yazdıklarına bakılırsa eminim zor durumda olsa gerek.
Her yazar, ilk yapıtında mutlaka kendi yaşadıklarından söz ediyor sanırım.
- DEYİM VE ATASÖZÜ YANLIŞLARI
Atasözü ve deyimler kalıplaşmış sözlerdir ve kendilerine göre anlamları vardır. Bu
kalıplaşmış söz öbeklerinin sözcüklerinin değiştirilmesi ya da anlamlarına uygun
kullanılmaması anlatım bozukluğuna neden olur.
Takımımızın turnuvadaki başarısı hepimizin içini kabarttı.
O kadar utandım ki âdeta beynimden aşağı kaynar sular döküldü.
Ateş olmayan bacadan duman çıkmaz.
- GEREKSİZ YARDIMCI EYLEM KULLANIMI
“Et-”, “ol-” gibi yardımcı eylemlerin yerini ad ve ad soylu sözcüklere gelen herhangi bir
yapım eki tutuyorsa ya da bunlar cümleden çıkarıldığında bir anlam değişimi veya daralması
olmuyorsa yardımcı eylemlerin kullanılması gereksizdir.
Polis, evin hizmetçisinden kuşku ediyordu.
Senin bu görüşlerin hiç kimseye etki etmez.
Patlama sonucu Kızılay’da birçok insan yara almış.
- MANTIK VE SIRALAMA HATASI
Bazı cümleler mantığa aykırı olabilir. Söz dizimi bakımından doğru olduğu halde anlamsal
tutarsızlık bulunan cümlelerde anlatım bozukluğu vardır.
Yazı o kadar karmaşık ki değil okumak, yazıyı anlamak bile imkânsız.
O kadar tembel ki bırak liseden mezun olmayı üniversiteyi bile kazanamaz.
O değil yarın, bugün bile hastaneden mezun olamaz.
- KARŞILAŞTIRMA HATALARI
Cümlede karşılaştırma yapılırken iki kişi, varlık ve durumdan hangisinin öne çıkarıldığının belli
olmaması anlam belirsizliğine yol açar.
Resim yapmayı kardeşimden çok severim.
Bu futbolcu bizden çok para kazandı.
Adam arabayla ailesinden çok ilgileniyor.
- NOKTALAMA EKSİKLİĞİ
Bazı cümlelerde adlaşmış sıfatlardan, sıfat fiillerden sonra ya da özneyi belirtmek için
özneden sonra virgül kullanmak gerekir; kullanılmadığı taktirde anlatım bozukluğu ortaya
çıkar.
Kadın gazetecinin sorduğu özel sorulara bile içtenlikle cevap verdi.
Mahalleye gelen yabancı çocuğun kulağına eğilerek bir şeyler söyledi.